Zocherplantsoen

Ter hoogte van Manenborch, gezien vanonder het poortje van het Louis Hartlooper Complex. Vgl. Jesse p. 55; het digitale Utrechts Archief laat me met Trefwoord 'Zocherplantsoen' en 'Manenborch' en sub Vervaardiger 'Jesse' in de kou staan, dus we doen het weer anders:

Gelukkig heeft het Nederlands Fotomuseum de foto van Jesse wel in gedigitaliseerde vorm (link toegevoegd op 19 maart 2010). En alweer een toename van het groen, nu ja, bomen dan, in dit seizoen, en de onvermijdelijke toevoeging van een romantische lantaarn. Als je op mijn foto klikt zodat hij vergroot wordt, zie je dat er een bordje aan die paal hangt: 'Hondentoilet'. Een idiote instelling die mij er volkomen van weerhoudt een hond te nemen (terwijl ik heel graag een boxer wil, met oren en staart). Bij het maken van deze foto (op weg ernaartoe kwam ik overigens zo'n boxer tegen) realiseerde ik me pas dat ik altijd vanaf de andere kant langs de singel loop. Van deze kant had ik deze plek nog nooit bewust bekeken.

Ik begin te vrezen dat niet alle foto's van Jesse gedigitaliseerd zijn. Het Archief heeft me inmiddels wel laten weten dat er 332 foto's van hem voorradig zijn. Inderdaad: als je de beeldbank induikt met alleen 'Jesse' als zoekterm bij 'Vervaardiger', krijg je die hele mik. Ik ben eraan begonnen om domweg alles dan maar door te nemen, omdat het met die zoektermen niet lukt, maar zo lang duurt het kerstreces ook niet, dat ik daar echt veel tijd aan ga offeren.

Met de beste wensen voor 2007 alvast.

Tolsteegbarrière

Zie Jesse p. 54 (helaas niet gedigitaliseerd door het Utrechts Archief. Dan maar een beetje primitief:)

Maar zie: in het Nederlands Fotomuseum (link toegevoegd op 24 april 2010).

Ik stond wat lager dan Jesse, want op zoek naar deze plek, vond ik een bakstenen trap van het Ledig Erf naar het water, die ik niet wist dat daar was (rare zin, deze constructie, rare constructie, deze zin, maar geleend van de Utrechtse dichter Achterberg die schreef: Deuren die ik niet wist, dat open konden, en van de ook al Utrechtse dichter Nijhoff, die schreef: En wat zij zong, hoorde ik dat psalmen waren)(tweemaal uit het barre hoofd geciteerd, met alle gevaar van verkeerde komma's en dergelijke).

Een barrièreloos 2007 gewenst!

Ledig erf

Is niet zo ledig meer, tegenwoordig. Over verkeersverstopping gesproken. Al heb ik daar net tussendoor gefotografeerd. Vergelijk Jesse p. 51, het Utrechts Archief nr. 62200.

Ik fotografeerde op een ander moment, zowel van het jaar als van de dag. Voltana-melk bestaat niet meer; de openbare schuilplaats is niet meer nodig.

Oudegracht vanaf de Smeebrug

In de verte de Weesbrug (Jesse 48, Het Utrechts Archief nr.67522). Het is niet de eerste keer dat ik deze foto probeer na te maken:

En alweer is het niet goed. Ik zal dezer dagen terug moeten. De Dom staat nog steeds te veel naar rechts.

Van Alphenstraat

Wel, het zit niet mee. Weer geen digiversie van het plaatje van Jesse kunnen vinden. Ditmaal gaf

niet thuis voor pagina 78: Aubade van de gebr. Veerman in de Van Alphenstraat. Jammer, want op de foto van Jesse

kan je zien dat toen op nr. 27 huisde: H.J. Imhof, behanger en stoffeerder. Dat is nu niet meer het geval. De huidige bewoonster had ik nog wel willen uitleggen wat ik deed, afgelopen zondag: ze keek me een beetje verbaasd aan door het raam. Maar ik had die dag al genoeg gekletst, en het was koud. Nou ja: relatief koud.

Tolsteegbarrière

Het heeft even geduurd, maar hier is dan toch weer een: de Tolsteegbarrière heet de plek in het bijschrift bij de foto op pagina 50 van het boek met Jessefoto's, dat heden ten dage bij Broese (zo noem ik die winkel voorlopig nog maar) in de uitverkoop ligt. Meestal noteer ik een linkje in de trant van: 'zie ook: het Utrechts Archief nr. [zus-en-zoveel]', maar helaas is er met verschillende zoektermen geen digiversie van deze foto van Jesse te vinden; koop dus toch maar liever dat boekje nu.

Maar voor wie het boekje nog niet heeft, is het het Nederlands Fotomuseum (link toegevoegd op 24 april 2010).

Vanuit het toenmalige politiebureau Tolsteeg, lees ik verder, werd de opsporing en deportatie van joodse Utrechters georganiseerd. Dan hebben we het nu wel echt veel beter. Er is alweer geruime tijd het Louis Hartlooper Complex in gevestigd; de politie heeft een nieuw pand een stukkie verder (dom, want dit is echt een fraai staaltje Amsterdamsche School). Het ziet ernaar uit (er naaruit? ernaaruit? er naar uit?? ik bedoel: het lijkt erop) dat de meerpalen zich aan de historische veranderingsprocessen hebben onttrokken.

Binnenkort weer een. Een foto, geen meerpaal, bedoel ik.

Oudegracht, Bakkerbrug

Niet zo verstandig om op een vrijdagmiddag en met de blaren nog aan de bomen een plaatje te willen nadoen dat Jesse (p. 34, het Utrechts Archief nr. 66715) in een strenge winter maakte, als je het mij vraagt op een zondag.

Oudegracht ter hoogte van nr. 339

Bomen. Ik heb het er vaker over. Misschien moet ik deze foto later nog maar eens nemen, als het echt wintert. Ik weet zeker dat het de goede plek is: de deur aan de overzijde met links en rechts een brievenbus is van nummer 339/339 bis, alleen zie je die op mijn foto niet. Vgl. Jesse p. 49, het Utrechts Archief nr. 67763

Stadhuisbrug

De winter van 1942 was streng (Jesse p. 35, het Utrechts Archief nr. 966907). De herfst van 2006 is zomers.

Vroom & Dreesmann zaten nog rechts op de hoek, nu, sinds 1975, de Centrale Bibliotheek. Het pand waar vroeger C. Hoyng zat, kon ik niet op op de foto krijgen, zonder links een stuk van het Keyserrijck in te leveren. In een gedigitaliseerd telefoonboek van 1915 vond ik deze informatie: '574 Hoyng, Fa. C., Mag. van glas, porcelein en luxe art., Oudegracht W.Z. 12'.

Steenweg

Stel je voor: op 21 jui 1942 moesten alle herenfietsen worden ingeleverd. De foto van Jesse (p. 38; het Utrechts Archief nr. 70932) is van vóór die datum. Maar dan anno heden:

Voetgangersgebiedterreur. Stadsmonomanie. Urbane naäperij. En dan nog een spandoek erboven durven hangen: Ici Paris. Loop naar de pomp.

Ik heb ook een foto waarop de shoppende Utrechters niet massaal van de lens weglopen, maar qua beeldparallellie der achitecturaliteit voldoet deze beter. Het is niet moeilijk om bevangen te worden door - zij het ook zinloze - melancholie bij het aanschouwen van het gruwelijk geveltoneel der hedendaagse straten, onder de wat beter geconserveerde eerste en hogere verdiepingen.

Agnietenstraat

'k Heb lang getwijfeld of ik deze foto wel wilde maken. Vandaag dus gemaakt. Eerst die van Jesse (p. 61; het Utrechts Archief heeft dat ding, geloof ik, niet, verdorie; dan moet het maar superprimitief, sorry):

In het boekje met foto's van Jesse staat er deze aantekening bij (p. 105): 'Drie Joodse meisjes bij de Fundatie van Renswoude in de Agnietenstraat. Volgens een handgeschreven bijschrift op een door Jesse gemaakte afdruk zou het gaan om drie "joodse weesjes". Na een oproep in het Utrechts Nieuwsblad medio 2003 werden de blonde meisjes herkend als de tweelingzusjes Hadassa (rechts) en Sophia Wijzenbeek (links op de foto). Evenals hun ouders en hun broer Philip zouden Haddie en Fietje de oorlog niet overleven. De twee zusjes werden op 28 januari 1944 in Auschwitz vermoord na te zijn blootgesteld aan medische experimenten van de kamparts Joseph Mengele. De identiteit van het middelste meisje is niet bekend.'

Die ijzeren punten van het hek afzagen, dat helpt echt niet. Het zit ergens anders. Vandaag las ik in Vrij Nederland dat allerhande Nederlandse cabaretiers, naar wie ik via mijn kinderen schaterend luister, zonder subtiele over- en afwegingen niet meer vanalles op toneel kunnen zeggen of niet meer denken te kunnen zeggen.

Janskerkhof, Lange Jansstraat

Zie Nico Jesse, Utrecht 1942, p. 18 (of: het Utrechts Archief nr. 59132 ). Het lastige is dat Jesse een andere lens had, met een andere hoek. Maar dit moet het dan ongeveer wel zijn. Het is ook op mijn foto bloemen- en plantenmarkt, zoals iedere zaterdag, maar die is achter mijn rug. Het 'gedoe' is in 64 jaar niet wezenlijk veranderd. Tsja, er zijn geen handkarren met houten wielen meer. Mannen van nu dragen geen hoeden, zo min als vrouwen van thans. Op de achtergrond, naast het gebouw waar vroeger kennelijk de 'Algemeene Friesche Levensverzekering' zat, is een bijzonder lelijk bouwwerk neergeplempt met een onaangename, duistere passage, die je nauwelijks kunt ontlopen, omdat je anders van de sokken wordt gefietst, wegens te smal voetpaadje. Alles went, behalve de Utrechtse verkeersplanologen.

Domtoren vanaf het Buurkerkhof

Dacht ik even handig te doen: niet dat boekje van Jesse mee (op de foto van de 1e Daalsedijk ligt het op m'n zadel) maar thuis een foto van de foto nemen; kan ik ter plekke op m'n viewertje Jesse's foto met de huidige werkelijkheid vergelijken. Viel wat tegen, qua formaat. Maar toch is er hier een kiekje van de Dom, in een ander seizoen en op een andere tijd:

Vergelijk p. 37, het Utrechts Archief nr. 54707. Ook nu staan er weer bomen in de weg.

1e Daalsedijk

Net als in het boekje met de foto's van Jesse staat genoteerd: 'Het pleintje aan de kop van de 1ste Daalsedijk, gefotografeerd vanaf de Amsterdamsestraatweg.' (p. 108). Met gevaar voor eigen leven, mag ik er wel aan toevoegen; gehaast volkje daar. Anders dan in 1942 is in het midden niet meer de toegang van de christelijke Koningin Emmaschool te zien (zie p. 93, het Utrechts Archief nr. 55626). Eén foto van Jesse, drie bakfietsen. Zelfs de alterno's hebben die dingen geloof ik nu niet meer. Terwijl het heerlijk rijden is met die dingen. Was. Maar ook m'n Gazelle (hier op de voorgrond) doet het goed.

Kroonstraat

Dit is wel heel erg: het hoofdbureau van politie, niet Utrechts mooiste bouwwerk, is dwars door het zuidelijk deel van de Kroonstraat heen gebouwd. En het noordelijk deel is ook nogal verrampeneerd. Kan het nog zulk mooi weer zijn in oktober. Kortom: volkomen onherkenbaar. Zie Jesse p. 88, het Utrechts Archief nr. 61247.

Korte Jansstraat

Het seizoen is goed, of bijna goed, het uur nog niet, of het weer, de zonneschijn of -stand (de foto is van 29 september, 08.30 uur; de tekst had ik al maanden eerder aangemaakt; het lijkt of deze 'post' van 5 juni is; quod non). Voor de rest lijkt het wel op wat Jesse zag.

Zie p. 30 van Utrecht 1942, of het Utrechts Archief nr. 60566.

Janskerkhof

Bij p. 18 van Jesse (het Utrechts Archief nr. 59132) moet ik nog een passend actueel plaatje maken. Maar ja, het is vakantietijd... er moet behangen en geverfd worden en kiekjes gemaakt van verre oorden met wilde kimmen en woeste cascades, acharm als ik daarbij denk aan m'n verdorde tuintje, de konijnen op apegapen, de kinderen lusteloos. Waggeffe, tkomwelgoed.

Nachtegaalstraat

Jesse maakte zijn foto in de winter, toen er een trouwkoetsje voor het huis van fotograaf Abstede stond (p. 74, het Utrechts Archief nr. 64480). Ik kwam in de zomer langs en zag niets dan fietsen en een blikken karos. Foto Abstede, waar ik nog wel eens een Praktica heb gekocht (zeer tegen zijn zin, dat moet ik er eerlijk bij zeggen), is sinds 2002 verdwenen: "27-04-2005 11:16 - Na 89 jaar gaat Foto Abstede sluiten. Sinds 1916 is deze professionele fotohandel gevestigd aan de Nachtegaalstraat in Utrecht. Hun goede naam was bekend tot in de wijde omtrek. Vanaf 1933 was het een familiebedrijf waarbij drie generaties fotgraferen [?] voor veel klandiz[i]e zorgden. Vele mensen zullen de sluiting betreuren. Woensdag 1 juni sluit Foto Abstede definitief haar deuren." (bron: http://www.roulette103.nl/content_print.php?page_id=1783 [04-06-2006])

Nobelstraat

Café-restaurant Flora - waar vroeger veel dichters, schrijvers en schilders te vinden waren, zoals Debrot, Engelman, Koch, Nijhoff - heet tegenwoordig - een tikje oubollig - Heerenplein. Ook suf is de quasi-ouderwetse lantaarnpaal. Zie Jesse p. 28, het Utrechts Archief nr. 65601.

Janskerhof

Vanuit de Lange Jansstraat, op zondag (anders had ik het niet gedurfd, staande op de alles verpletterende HOV-baan) (vgl. Jesse p. 17, het Utrechts Archief nr. 59124 ). In de keet links werden vroeger bloemen, worden thans pizza's verkocht. Twee veranderingen aan de Janskerk: die klimop is er vanaf; en - minder opvallend op mijn foto - het beeldje van Anne Frank dat er nu voor staat (in 1960 onthuld, dit beeld, gemaakt door Pieter d’Hont). Er liggen vaak bloemen bij.

Eligenstraat

'Gezicht in de Kleine Eligensteeg te Utrecht, vanaf de Nieuwegracht. N.B. De straatnaam Kleine Eligensteeg is in 1950 gewijzigd in Eligenstraat', zo staat er in het Utrechts Archief bij foto nr. 60276 (Jesse, p. 62). Vreemd: al die mensen die er niet zijn tegenwoordig. De 'groene' uitstraling van de straat wordt vooral veroorzaakt door de wildgroei in het gat waar eerst het Wilhelmina Kinderziekenhuis stond (dat in 1998 naar de Uithof verhuisde).

Lange Nieuwstraat

Jammer van die felrealistische schaftkeet op de voorgrond. Ik nam mijn foto, ter hoogte van café Het dorstig hart, op een zondag; dat verklaart het ontbreken van verkeer; want ook al is het Domplein verkeersluw gemaakt (vreselijk woord voor een goed efffect), over de aanvoerwegen razen nog wel veel personenauto's, vrachtwagens, taxi's en vooral alles plettende bussen. Nee, dan vroeger (p. 60 van Jesse, het Utrechts Archief nr. 61614): welgeteld één vrachtautomobiel en verder fietsen en bakfietsen (de voorste, naar ik aanneem, van een melkboer).

Korte Minrebroederstraat / Ganzenmarkt

Rechts 'de toenmalige nieuwe vleugel van het stadhuis', staat er bij de foto op p. 36 van het boekje met foto's van Jesse (vgl. het Utrechts Archief nr. 60640). Anno nu is er, weliswaar niet goed te zien op de foto, alweer nieuwbouw van het stadhuis; sinds 7 augustus 2000 in gebruik; de verbouwing is uitgevoerd naar een plan van de op 3 juli 2000 overleden Spaanse architect Enric Miralles. En verder: meer bomen, meer auto's, meer fietsen, en een leuk terras.

Telingstraat

Eigenlijk nauwelijks iets nieuws, toch?! Zie maar: Jesse p. 16, het Utrechts Archief nr. 71263. Nou ja: dat pand op de achtergrond is nu een monument, en er is cameratoezicht, de technische weerslag van de uitgaansterreur.

Achter den Dom

Gezien vanuit het noorden (zie p. 32; het Utrechts Archief nr. 51260). De wielrijdster op de achtergrond bij Jesse was bij mij een automobiliste; sneu, want je kan er met een auto niet uit aan die kant, daar staan lelijke betonnen paaltjes, waar je wel met je fiets tussendoor kan, kijk maar (het is het gebouw vanwaaruit ik de foto van de Trans nam):

De lantaarnpalen zijn anno heden gearchaïseerd; stoepranden weggewerkt; Francois Villon toegevoegd; de fiets links tegen de gevel is m'n trouwe Gazelle (althans op mijn foto; of Jesse wandelde dan wel fietste weet ik niet). Gezien de schaduw was Jesse later in het jaar aan het werk, maar wel ongeveer op dezelfde tijd van de dag.
Toch leuk dat er in zo'n stuk van de stad al eeuwen lang weinig veranderd is.

Jeruzalemstraat

'De Jeruzalemsteeg vanuit het noorden. In de verte de Herenstraat', zo staat er ter toelichting bij de foto op p. 31 (zie het Utrechts Archief nr. 59526). Maar tegenwoordig heet de steeg toch werkelijk straat. En ziet er beter uit dan in 1941. Drukkerij P. den Boer, die van mei tot en met december 1945 de Utrechtse Kerkbode drukte (officieel orgaan van de Gereformeerde Kerk te Utrecht), kon ik er niet meer vinden op nr. 8-12.

Rijksmunt, Abeltasmanbrug

Jammer voor de foto, maar goed voor het gebouw: de Rijksmunt wordt opgeknapt. In 1942 nog niet (p. 96; het Utrechts Archief nr. 80579). Mooi, weids stuk Utrecht is dit. Ruimte voor roeiers. Jammer voor het uitzicht dat die idiote, hoge nieuwelingen achter de statige, oude Munt zijn verschenen.

Leidseweg, firma Hamburger

Afgaande op wat daken op de achtergrond, meende ik dat dit overeen zou komen met Jesse's foto op p. 97 (het Utrechts Archief nr. 67112). En een blik op Collectie Utrecht bevestigde dat. De firma Hamburger was een lood- en zinkpletterij. Had industrieel erfgoed kunnen zijn, maar is volledig verdwenen. Als ik 90 graden naar links had geblikt, was dit een foto geworden van de houtzaagmolen De Ster. Die stond fier te draaien toen ik de foto nam. In Jesse's tijd was de oude molen er niet meer, en de herbouwde molen nog niet. Industrieel erfgoed.

Boothstraat

'Door de beperkte aanvoer van zuivel komen veel melkslijters nog slechts om de andere dag aan de deur', zo wordt de foto op p. 24 toegelicht (geen gedigitaliseerde versie van Jesse's foto in het Utrechts Archief helaas). Door geheel andere oorzaken komen er anno 2006 al helemaal geen melkslijters meer aan de deur. Niet meer met een bakfiets (zoals op Jesse's foto), niet met een hondenkar, niet met een gemotoriseerde driewielige wagen, niet meer met een VW-busje (eerst met twee klapdeuren, later met een schuifdeur, zoals de bus van Henk van Brenk uit Groenekan, die melk leverde in 'mijn' buurt in Zeist, toen ik - vooruit dan maar: nog jong was - ; jarenlang op zaterdag melkboer-assistent geweest: losse melk, notablokje, 30 eieren bijeen op een bled (zo zei je dat, maar hoe schrijf je het?), knallende Exota, roze vla in halve-literflesjes, en zo'n geldbuidel aan een riem, ijzeren kratten en dito flessenmandjes, gortepap, rijstepap, taptemelk, bonken boter van weet ik hoeveel kilo voor de poffertjeskraam in het Walkartpark, kratten vol literflessen slagroom voor de keukens van Figi en Hermitage, met koelkasten waar je in kon lopen; aan de kleur van de dop wist je wat er in de fles zat (melk zilver, karnemelk een rode streep, vanillevla geel); die doppen kon je sparen, voor de Zending; maar ook om je fietsspaken vouwen. De dog van de huisarts, Van Loghem, duwde ze met z'n snoet van de melkflessen en likte dan de room eruit. Allemaal sneeuw van vroeger, nou ja, jaren zestig.

Wittevrouwenstraat

'Bij de universiteitsbibliotheek worden de ramen gelapt', staat ter toelichting bij de foto van Jesse op p. 24 (zie het Utrechts Archief nr. 79737 voor een heel andere foto van de toegang tot de UB). Nu niet, dat ramenlappen. En ook de Universiteitsbibliotheek is er niet meer; is nu in een schitterend gebouw op de Uithof te vinden. Alleen de Letterenbibliotheek bevindt zich nog aan de Wittevrouwenstraat/Drift (en lang moge ze daar blijven) als onderdeel van het Letterencomplex, dat in ontwikkeling is.

Citytheater, Voorstraat

Niet Pour le mérite draait er (zie p. 25, Utrechts Archief nr. 77126) maar de homowestern (als ik het genre zo even mag aanduiden) Brokeback Mountain die volgens het AD-Utrechts nieuwsblad drie Oscars won en binnenkort al op DVD komt terwijl de film nog niet uit de bioscopen is (Q.E.D.). Hoeveel verschillen wil je in 60 jaar?

Verder zien we weer een wildgroei aan verkeerssignalen, en: meer bomen. De twee masten op het gebouw zijn zeker winst ten opzichte van die rare sirene; maar het verdonkeremanen van het tegeltableau aan de gevel is het betreuren waard, en al helemaal het verdwijnen van die mooie loze toren van tegels ter afsluiting van de gevel aan de rechter zijde (met daarnaast nog drie ronde ramen). Of is dat alles er nog en staan er alleen maar bomen voor? Al weer zo'n mooi, eigenwijs gebouw.

Trans (en Pausdam, Achter den Dom)

Waar Jesse destijds uit het raam heeft gehangen, weet ik niet (zie p. 33; Utrechts Archief nummer 68558), maar ik mocht van de medewerkers van Alta creatieve marketingcommunicatie (Kromme Nieuwegracht 92–94) vanaf de hoogste etage naar buiten kijken. Vanuit het pand, met andere woorden,

dat op den hoek tusschen twee grachten ligt
aan 't plein dat als een zeester in het zand
zijn schachten uitzendt in de mijn der stad.

Vanuit ditzelfde pand, kon de man, van wie Marsman dat verhaal in 1940 vertelde, ook naar buiten kijken:

rechts ziet zijn raam het krimpende gelid
der smalle bruggen de verbinding slaan
naar feodale deuren - een huizenrij
die met zijn kelders in het water staat -,
links raakt het scherend zoeklicht van zijn blik
den top der boomen die geworteld staan
in de verzakte werven van de gracht;
en als een leege krater ligt het plein
in het zieltogend duister uitgespreid
van 't helsche neonlicht der doode stad.

En recht tegenover zich zou hij dan het gebouw op deze foto zien, waar thans onder andere het Onderwijsinstituut Nederlandse Taal en Cultuur van de Universiteit Utrecht gevestigd is. Laat ik daar nou toevallig werkzaam zijn. Niet vandaag. Vandaag had ik vrij. Gelukkig maar: heel mooi weer, net als toen bij Jesse. En ik kon zo de wereld van Marsman even in.

Stadsschouwburg

Blijft, net als het Stedelijk Gym (eerder in dit album), een mooi en modern gebouw. Vind ik dan. En dat was het in 1942 al helemaal (Jesse, p. 27; het Utrechts Archief nr. 77049). Op het terras dat nu geen terras meer is (dom), weigerde de uitbater van café-restaurant Esplanade, als enige in de Utrechtse horeca, het bordje Verboden voor Joden aan te brengen. Zo kon het ook.
Zonder dat terras, en met die automobielen erbij is het 'chique' er een beetje vanaf. Maar die vrolijk rondrennende rode lichtjes op de nieuwe toneeltoren maken 's avonds erg veel goed. Vind ik.

Lucasbolwerk, Dudokbank

Eerlijk gezegd wist ik niet dat deze bank zo heette; maar echt verrassend is het ook weer niet, zo naast de schouwburg (zie Jesse p. 26 en 103; het Utrechts Archief nr. 83412). Op de dag van de foto geen rustende moeders met kinderwagens (zoals ten tijde van Jesse), maar al wel een enkel ouder stel in de zon en een jonger, wandelend in de dito; ook elders in de stad blijkt het seizoen geopend.

Spoorwegmuseum

In de tijd van Jesse was dit nog Station Maliebaan (p. 67; het Utrechts Archief nr. 76477); en werd het gebruikt voor het wegvoeren van Joden. Iedere keer weer angstaanjagend zo iets te lezen. En onbegrijpelijk.
Maar nu een recent geheel vernieuwd Spoorwegmuseum. Ik ken het alleen in de oude versie; m'n kinderen zijn geloof ik te groot om een bezoek nog te waarderen. Dan word ik toch gewoon later opa?

Stedelijk Gymnasium, Homeruslaan

Leuk, dat het nog steeds 'modern' oogt (vgl. Jesse, p. 53; zie ook het Utrechts Archief nr. 79353). 't Is allemaal wat benepener geworden, lijkt het: meer parkeerplaatsen, asfalt, smallere weg. Maar alweer: bomen erbij.

Nachtegaalstraat-Maliebaan

Helaas geen parallel in het Utrechts Archief kunnen vinden van de foto op p. 73 in het boekje van Jesse (dan maar een andere: 64481, om toch een indruk te geven). Daar is de gevel nog in oude staat; er zat toen 'de Utrechtse vestiging van Nutricia' (p. 106); levensmiddelen op de bon; de etalageruiten waren met houten schotten afgeschermd. Nu een fraaie, aangepaste, maar wat moeilijk in het gebouw passende gevel van Potten & Pannen.

Nachtegaalstraat

Deze had ik nog op de pc staan; een foto uit januari 2006. Parallel aan pagina 79 in het boekje van Jesse (zie ook: Utrechts Archief nr. 64483). Paardenkrachten zijn thans alle ingeblikt. In het pandje op nr. 25 zit anno heden een antiekhandeltje. Op nr. 19 bevindt zich thans Voici Lingerie, met een nieuwe deur; die had de fruit-, delicatessen- en conservenhandel destijds niet daar.

Einde winterstop

Het begint al aan alle kanten te botten. Bijvoorbeeld onze Corylopsis pauciflora in de achtertuin. Het licht breekt weer baan vanachter dikke winterwolken. De stad wordt in het zonnetje gezet, bij tijd en wijle. Ik zal weer in het voetspoor van Jesse treden. Binnenkort.
Inmiddels is de gebruik(er(s))vriendelijkheid van dit plaatjesalbum iets verbeterd: de links naar het Utrechts Archief bieden rechtstreeks de foto's van Jesse in een nieuw venster. Mijn foto's worden groter wanneer je erop klikt. Alles groeit.

Mariaplaats

Bij p. 39 / het Utrechts Archief nr. 63580 (dat de foto dateert op 1943). De foto anno 2006 moet ik overdoen, meer Zadelstraat erop, meer in de zomer, meer om bijna 18.30 uur.
De schoorsteen van de melkfabriek aan het Visschersplein is weg. Melkfabriek, vlakbij de Boterstraat. Over de samenhang der dingen. Mariaplaats, Mariakerk. Maar wat is die Mariaplaats veranderd... Utrecht was, geloof ik, nooit erg goed in pleinen en plaatsen, toen niet (lekker groot, maar kaal), en nu nog steeds niet (volgepropt en opgedirkt met een nep-oude pomp). Maar kijk naar de gevels, daar verandert weinig aan.

Lange Smeestraat, Bartholomeïgasthuis

Bij p. 45 / het Utrechts Archief nr. 77502. Gezellig druk was het daar toen. Beetje leeg nu.
Ik zal overigens, op aanraden van mijn oom Arjen (die zich onledig houdt met het oude Rotterdam op foto's) zorgen voor een helderder beeld; de foto's zijn, zo zei hij, terecht - en zeker als je ze niet vergroot, voeg ik eraan toe - vaak (te) donker. Eens zien wat 'digitale flits' hier kan betekenen (dat was er vroeger niet; Jesse kon gewoonweg beter fotograferen).

Trouwens, het idee voor dit blogje is me, realiseerde ik me pas onlangs, mailend met die oom, mede aangereikt, d'outre tombe, door mijn vader, die als jongeman, vlak na het bombardement foto's heeft gemaakt in zijn woonplaats Rotterdam; die foto's heeft hij in een album verzameld in combinatie met ansichtkaarten van dezelfde plaatsen, gemaakt vóór het bombardement.

Frans Crone schrijft in Utrecht 1942 dat Jesse zijn foto-opdracht te danken had 'aan de gemeentearchivaris van Utrecht, mr J.W.C. van Campen. Met het bombardement van Rotterdam nog vers in het geheugen, was deze er veel aan gelegen de stad [i.e. Utrecht] te laten fotograferen voordat het te laat zou zijn.' (p. 5)

Geertekerkhof (2)

Bij p. 46 / het Utrechts Archief nr. 60279. Er staat een container in het zicht, voor de plek waar eerder het brandspuitenhuisje stond, met op de muur gekrast 'Leven de de koningin' (de spelling was toen ook al wel geregeld maar er werd toen ook al van die regels afgeweken) en 'OZO' oftewel: Oranje Zal Overwinnen, wat nog niets met voetbal te maken had en Q.E.D. Ook al is Jesse's foto opgenomen in het boekje waar dit hele blogje door begon, en dat als de titel heeft: Utrecht 1942, het digitale Utrechts Archief dateert de foto op 1944 (de sfeer is echter als je het mij vraagt nog 19e eeuws).

Geertekerkhof

Bij p. 47 / het Utrechts Archief nr. 81230. Het brandspuitenhuisje is weg, de auto's zijn erbij gekomen. Het doorkijkje achter het koor langs naar de Springweg heet 'het keelgat' (blijkens de toelichting op p. 104 van het boekje met Jesse's foto's). Het Utrechts Archief dateert deze foto op 1942, conform de titel van het boekje. Anno 2006 weet men hier aan het begrip 'autokerkhof' een geheel nieuwe invulling te geven.