Oudegracht, Bakkerbrug

Niet zo verstandig om op een vrijdagmiddag en met de blaren nog aan de bomen een plaatje te willen nadoen dat Jesse (p. 34, het Utrechts Archief nr. 66715) in een strenge winter maakte, als je het mij vraagt op een zondag.

Oudegracht ter hoogte van nr. 339

Bomen. Ik heb het er vaker over. Misschien moet ik deze foto later nog maar eens nemen, als het echt wintert. Ik weet zeker dat het de goede plek is: de deur aan de overzijde met links en rechts een brievenbus is van nummer 339/339 bis, alleen zie je die op mijn foto niet. Vgl. Jesse p. 49, het Utrechts Archief nr. 67763

Stadhuisbrug

De winter van 1942 was streng (Jesse p. 35, het Utrechts Archief nr. 966907). De herfst van 2006 is zomers.

Vroom & Dreesmann zaten nog rechts op de hoek, nu, sinds 1975, de Centrale Bibliotheek. Het pand waar vroeger C. Hoyng zat, kon ik niet op op de foto krijgen, zonder links een stuk van het Keyserrijck in te leveren. In een gedigitaliseerd telefoonboek van 1915 vond ik deze informatie: '574 Hoyng, Fa. C., Mag. van glas, porcelein en luxe art., Oudegracht W.Z. 12'.

Steenweg

Stel je voor: op 21 jui 1942 moesten alle herenfietsen worden ingeleverd. De foto van Jesse (p. 38; het Utrechts Archief nr. 70932) is van vóór die datum. Maar dan anno heden:

Voetgangersgebiedterreur. Stadsmonomanie. Urbane naäperij. En dan nog een spandoek erboven durven hangen: Ici Paris. Loop naar de pomp.

Ik heb ook een foto waarop de shoppende Utrechters niet massaal van de lens weglopen, maar qua beeldparallellie der achitecturaliteit voldoet deze beter. Het is niet moeilijk om bevangen te worden door - zij het ook zinloze - melancholie bij het aanschouwen van het gruwelijk geveltoneel der hedendaagse straten, onder de wat beter geconserveerde eerste en hogere verdiepingen.

Agnietenstraat

'k Heb lang getwijfeld of ik deze foto wel wilde maken. Vandaag dus gemaakt. Eerst die van Jesse (p. 61; het Utrechts Archief heeft dat ding, geloof ik, niet, verdorie; dan moet het maar superprimitief, sorry):

In het boekje met foto's van Jesse staat er deze aantekening bij (p. 105): 'Drie Joodse meisjes bij de Fundatie van Renswoude in de Agnietenstraat. Volgens een handgeschreven bijschrift op een door Jesse gemaakte afdruk zou het gaan om drie "joodse weesjes". Na een oproep in het Utrechts Nieuwsblad medio 2003 werden de blonde meisjes herkend als de tweelingzusjes Hadassa (rechts) en Sophia Wijzenbeek (links op de foto). Evenals hun ouders en hun broer Philip zouden Haddie en Fietje de oorlog niet overleven. De twee zusjes werden op 28 januari 1944 in Auschwitz vermoord na te zijn blootgesteld aan medische experimenten van de kamparts Joseph Mengele. De identiteit van het middelste meisje is niet bekend.'

Die ijzeren punten van het hek afzagen, dat helpt echt niet. Het zit ergens anders. Vandaag las ik in Vrij Nederland dat allerhande Nederlandse cabaretiers, naar wie ik via mijn kinderen schaterend luister, zonder subtiele over- en afwegingen niet meer vanalles op toneel kunnen zeggen of niet meer denken te kunnen zeggen.

Janskerkhof, Lange Jansstraat

Zie Nico Jesse, Utrecht 1942, p. 18 (of: het Utrechts Archief nr. 59132 ). Het lastige is dat Jesse een andere lens had, met een andere hoek. Maar dit moet het dan ongeveer wel zijn. Het is ook op mijn foto bloemen- en plantenmarkt, zoals iedere zaterdag, maar die is achter mijn rug. Het 'gedoe' is in 64 jaar niet wezenlijk veranderd. Tsja, er zijn geen handkarren met houten wielen meer. Mannen van nu dragen geen hoeden, zo min als vrouwen van thans. Op de achtergrond, naast het gebouw waar vroeger kennelijk de 'Algemeene Friesche Levensverzekering' zat, is een bijzonder lelijk bouwwerk neergeplempt met een onaangename, duistere passage, die je nauwelijks kunt ontlopen, omdat je anders van de sokken wordt gefietst, wegens te smal voetpaadje. Alles went, behalve de Utrechtse verkeersplanologen.

Domtoren vanaf het Buurkerkhof

Dacht ik even handig te doen: niet dat boekje van Jesse mee (op de foto van de 1e Daalsedijk ligt het op m'n zadel) maar thuis een foto van de foto nemen; kan ik ter plekke op m'n viewertje Jesse's foto met de huidige werkelijkheid vergelijken. Viel wat tegen, qua formaat. Maar toch is er hier een kiekje van de Dom, in een ander seizoen en op een andere tijd:

Vergelijk p. 37, het Utrechts Archief nr. 54707. Ook nu staan er weer bomen in de weg.

1e Daalsedijk

Net als in het boekje met de foto's van Jesse staat genoteerd: 'Het pleintje aan de kop van de 1ste Daalsedijk, gefotografeerd vanaf de Amsterdamsestraatweg.' (p. 108). Met gevaar voor eigen leven, mag ik er wel aan toevoegen; gehaast volkje daar. Anders dan in 1942 is in het midden niet meer de toegang van de christelijke Koningin Emmaschool te zien (zie p. 93, het Utrechts Archief nr. 55626). Eén foto van Jesse, drie bakfietsen. Zelfs de alterno's hebben die dingen geloof ik nu niet meer. Terwijl het heerlijk rijden is met die dingen. Was. Maar ook m'n Gazelle (hier op de voorgrond) doet het goed.

Kroonstraat

Dit is wel heel erg: het hoofdbureau van politie, niet Utrechts mooiste bouwwerk, is dwars door het zuidelijk deel van de Kroonstraat heen gebouwd. En het noordelijk deel is ook nogal verrampeneerd. Kan het nog zulk mooi weer zijn in oktober. Kortom: volkomen onherkenbaar. Zie Jesse p. 88, het Utrechts Archief nr. 61247.